Een leerovereenkomst is een document met afspraken tussen de supervisor en de supervisant. Zij maken afspraken over:
- leerdoelen
- werkwijze: wederzijdse verwachtingen, verplichtingen, methodiek, evaluatie
- spelregels: betaling, geheimhouding, klachtmogelijkheden voor de supervisant
- eisen opleidingscontext
Waarom stel je een leerovereenkomst op?
- Supervisie is op verschillende manieren te definiëren (voor definities zie elders). Deze definitie varieert per opleidingscontext. Bijvoorbeeld: men zal voor supervisie over psychologische diagnostiek bij een startende piog andere afspraken gaan maken als voor een supervisietraject over de behandeling van persoonlijkheidsproblematiek bij een geregistreerde psychotherapeut in opleiding voor cognitief gedragstherapeut. Daarnaast kan de supervisor ook een andere visie hebben op de essenties van het cgt-proces en ook andere voorkeuren en verwachtingen hebben over het leerproces. Daarom is het belangrijk om deze onderwerpen te verkennen en te bespreken.
- Als de leerdoelen helder en idealiter smart omschreven zijn en vastgelegd dan kan er later effectiever worden geëvalueerd.
- Bij een beginnende therapeut is het belangrijk om instructies te geven voor zowel de voorbereiding als de verslaglegging. Dit voorkomt misverstanden en frustraties later in het proces. Deze instructies kunnen bij de bespreking van de leerovereenkomst worden doorgenomen.
- Visies op onderwijs en de uitkomsten daarvan zijn veranderd in de loop van decennia en tegenwoordig vinden we het belangrijk dat professionals hun bekwaamheden tonen en we nemen minder aan dat deze vanzelfsprekend zijn op basis van jaren onderwijs en ervaring. Dit impliceert een werkwijze in supervisie waarbij beide professionals zichzelf en elkaar positief uitdagen om competenties te tonen.
- Er is onderscheid tussen leerwens en de noodzaak om competenties te verwerven. De supervisant kan een subjectieve leerwens formuleren en deze kan dezelfde zijn maar ook verschillen van het belang om bepaalde competenties te verwerven. De supervisor zal dan de klinische context en de eindtermen van de gevolgde opleiding bespreken om na te gaan wat de praktijk en opleiding vereisen aan te ontwikkelen bekwaamheden. Tegelijkertijd is het zinvol om de leerwens te volgen zodat de supervisant werkt aan onderwerpen die hem/haar interesseren. De volgorde waarin therapeuten bekwaamheden ontwikkelen kunnen ook verschillen.
Onderstaande vragen/onderwerpen kunnen daarbij helpen:
Voorbereiding:
- wat is mijn doel voor vandaag (of supervisieperiode)? wat verwacht ik? of wat wordt van mij verwacht?
- welke competenties zijn nodig om te versterken? wat ‘vraagt’ mijn werk?
- hoe kan ik de tijd het beste gebruiken?
- wat zijn mijn verantwoordelijkheden?
- welke bronnen kan ik gebruiken om optimaal te leren (of te onderwijzen)?
- casusbeschrijving
- video opname
- metingen
- uitgewerkte opdrachten (holistische theorie, functie analyse, behandelplan)
- video observatie van techniek
Nul meting
Bij de voorbereiding en evaluatie van supervisie (of ander onderwijs) is het zinvol om gebruik te maken van competentieprofielen. De VGCt heeft onderstaande ontwikkeld.
De supervisant kan deze gebruiken als onderwerpen lijst om de eigen competenties te ‘scoren’.
Deze lijst biedt verder voorbeelden van positief verwoord ’therapeut-gedrag’ in beschrijvende bewoordingen. Idealiter formuleert de supervisant de gewenste doelen dan ook in termen van observeerbaar adequaat professioneel gedrag in een specifieke context. En gebruikt hierbij zinnen zonder ontkenningen. De competentielijst is vaak nog globaal en kan op maat worden gesneden voor een specifieke situatie. Bijvoorbeeld de formulering: ‘ik wil de komende 4 weken met 8 cliënten functie-analyses maken van verslavingsgedrag en daarbij met de cliënt onderzoeken welke acties de cliënt gaat ondernemen om de verslavingspatronen te doorbreken. Ik werk de analyses uit met de cliënt in hun bewoordingen en taal en met de supervisor gebruik ik de methode Korrelbroek 2014.’
Model Overeenkomst VGCt
Deze model overeenkomst zal af en toe gewijzigd worden en is een hulpmiddel voor de supervisie. Je kunt deze naar eigen inzicht en situatie veranderen.
“
Verslaglegging: de supervisant stuurt voorafgaand aan de supervisie een sessieverslag op zodat de supervisor en supervisant reflecteren en zich voorbereiden op de supervisie.
Sessieverslag
Supervisie evaluatieverslag
Ander verslag
Praktijktoets
De VGCt heeft een e-learning module laten ontwikkelen als instructie voor supervisoren en supervisanten om effectief gebruik te maken van 8 praktijktoetsen waarmee de kern van de CGt competenties in beeld gebracht kunnen worden. De toetsen zijn ontwikkeld als formatieve toetsen: d.w.z. bedoeld om feedback te geven aan de supervisant en richting te geven aan de leerwegen. En dus niet als summatief ofwel selectief: voldoende of onvoldoende. Immers blijkt in onderzoek (Muse en McManus) naar valide en betrouwbare metingen van therapeut competenties dat deze metingen nog onvoldoende betrouwbaar en valide zijn om hier vergaande consequenties aan te verbinden.